We hebben elkaar ontzettend hard nodig
Maar liefst 120 deelnemers telde de bijeenkomst van het NFU- Kennisnetwerk ‘de patiënt als partner’ over ‘Passende zorg en de menselijke maat’ op dinsdag 8 november. Verrassend, aldus de organisatoren, maar niet verwonderlijk.
De problemen waar de zorg voor staat, zijn actueel en urgent, aldus alle sprekers. Niet voor niets maakte Marcel Olde Rikkert de vergelijking met Alcatraz, het gevangeniseiland vanwaar ontsnappen moeilijk is. En niet voor niets gebruikte Jan Hazelzet de metafoor van de Titanic. De zorg ligt op ramkoers met een enorme ijsberg. Tot zover het sombere verhaal over passende zorg en de menselijke maat. Want alle sprekers droegen wel degelijk ontsnappingsroutes aan en manieren om de ijsberg te ontwijken.
In gesprek met de patiënt
Marcel Olde Rikkert, hoogleraar Klinische Geriatrie en coördinator van het Alzheimer Centrum Radboudumc schetste een tweetal dilemma’s uit de spreekkamer. Wat te doen? Een hoogopgeleide man van begin 60 met de diagnose beginnende dementie accepteert de diagnose pas als er een peperdure PET-scan gemaakt wordt. En een man van 91 met hartproblemen en heel veel pijn in het heupgewricht omdat de prothese verschoven is, kan eigenlijk niet geopereerd worden. De risico’s zijn te groot. Aan de hand van een aantal principes en modellen vertelde Olde Rikkert hoe hij in gesprek met de patiënt en zijn of haar naasten tot een aanpak kwam. ‘Er is in ons vak geen handzaam rechttoe-rechtaan algoritme waarmee we dit soort beslissingen kunnen nemen. Er zijn nu eenmaal te veel factoren in het spel.’ Olde Rikkert hield zijn publiek voor dat hij – in overleg met collega’s en op basis van wat hij van de patiënt heeft gehoord – een voorkeursplan ontwikkelt dat hij voorlegt aan zijn patiënt met daarbij de vraag: ‘Denkt u dat dit u past?’
Goede informatiedeling is cruciaal
De volgende spreker was Jan Hazelzet. Hazelzet is emeritus hoogleraar Kwaliteit en Uitkomsten van de Zorg Erasmus MC en mede oprichter van het Genootschap Persoonsgerichte Zorg. Hij pleitte voor meer regie als het gaat om het verbinden van patiëntgegevens. Immers, persoonsgerichte zorg is vrijwel altijd zorg die door meer instellingen rond een patiënt wordt gedaan. Goede informatiedeling is daarbij cruciaal. En bedenk, aldus Hazelzet, ‘dat in een diagnose- en behandeltraject er nooit maar één moment van besluitvorming is maar veel meer. En dat patiënten over wie het gaat lang niet altijd in een dusdanige conditie zijn dat ze de afwegingen goed kunnen maken.’
We zitten allemaal in hetzelfde schuitje
De derde spreker was Jan Kremer, hoogleraar Zorg en Samenleving Radboudumc, lid van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) en speciaal gezant passende zorg Zorginstituut Nederland. Passende zorg is niet louter een zaak van de individuele patiënt en haar of zijn naasten. Er moet een balans zijn tussen het individu en de samenleving. Goede zorg gaat over hoe we met elkaar een goede samenleving zijn. ‘Zorg wordt politieker dan het ooit was.’ Alleen al het feit dat de instroom voor de opleiding Verpleegkunde dit jaar met 20% is gedaald is uiterst zorgwekkend. Kremer noemt enkele grote uitdagingen. We staan voor een transitie richting zorg die mensgericht is en recht doet aan de bestaande onrechtvaardige gezondheidsverschillen. We staan voor een zorg die houdbaar is. We moeten de zorgconsumptie echt afremmen. En de zorg moet groener. Die veranderingen moeten we samen doen, aldus Kremer: ‘We zitten allemaal in hetzelfde schuitje. Stap daarom over je eigen schaduw. We hebben elkaar ontzettend hard nodig.’
Het gaat pijn doen
Lucie Peijnenburg, senior adviseur patiëntbelang van Patiëntenfederatie Nederland, benadrukte de urgentie. ‘Gaan de veranderingen snel genoeg? We krijgen heel veel telefoontjes van patiënten die gewoon geen huisarts kunnen vinden!’ Ook Stephanie Klein Nagelvoort, lid Raad van Bestuur UMCG, zag de urgentie. En waarschuwde ook voor de gevolgen: ‘We moeten de mindset veranderen. Niet alles kan meer. En dat gaat pijn doen.’ Marjo Vissers, voorzitter Raad van Bestuur VGZ reageerde instemmend. ‘Als verzekeraars kunnen we veel betekenen. We willen echt meewerken aan verandering. We willen echt met de voeten in de modder. Maar laat de patiënt alsjeblieft de aanjager zijn van de veranderingen’, aldus Vissers.
Drie prikkelende verhalen. Drie geanimeerde reacties. Werk aan de winkel, aldus speerpuntleiders Monique Gotschalk en Irene Jongerden bij het afscheid. De volgende bijeenkomst vindt plaats over 6 maanden. Benieuwd naar het vervolg? Meld u nu vast aan kwaliteitvanzorg@nfu.nl
Benieuwd naar de lezingen? U vindt de presentaties hier maar ook een helder visueel verslag.