Uitkomstinformatie creëert nieuwe kansen voor samen beslissen
Hoe kunnen uitkomsten die patiënten zelf rapporteren (PROMs), samen beslissen in de spreekkamer bevorderen? We vragen het Olga Damman, senior onderzoeker patiëntbetrokkenheid en samen beslissen bij Amsterdam UMC locatie VUMC."Er zijn nog steeds barrières voor samen beslissen. Het gebruik van PROMs kan een impuls geven om dat beter te doen."
"We weten dat zorgprofessionals soms denken dat ze samen met hun patiënten beslissen in de spreekkamer, terwijl observaties en onderzoek laten zien dat dat nog niet altijd zo is. Een struikelblok is dat ze focussen op opties die gericht zijn op de beste klinische uitkomsten, terwijl PROMs ook zicht geven op uitkomsten die bijdragen aan kwaliteit van leven", vertelt Damman. Ze is de eerste auteur van The use of PROMs and shared decision‐making in medical encounters with patients: An opportunity to deliver value‐based health care to patients in Journal of Evaluation in Clinical Practice*. In dat artikel worden de kansen van PROMs voor de verschillende fasen van het toepassen van samen beslissen geschetst.
Andere opties in beeld
Individuele PROMs maken inzichtelijk hoe de patiënt zijn gezondheid ervaart, en gaan vaak over fysiek, cognitief en psychosociaal functioneren en kwaliteit van leven. Op geaggregeerd niveau (alle uitkomsten samen) kunnen PROMs laten zien wat de uitkomst van behandelingen is op functioneren en de kwaliteit van leven van groepen patiënten. "Met die informatie komen opties in beeld die meer gericht zijn op kwaliteit van leven of het dagelijks functioneren. Zo worden behandelteams zich bewust van meer én vooral van andere mogelijke keuzes om het aanbod verder te optimaliseren."
Voor het artikel bestudeerde Damman wat er gebeurde in drie teams voor Waardegedreven Zorg, twee in VUmc en één in de geestelijke gezondheidszorg. Daar worden PROMs nu benut in de spreekkamer. "Bij het waardeteam multiple scleroris (MS) zien we dat zorgverleners behandelopties met patiënten bespreken die ze eerder niet zo op het netvlies hadden, maar die wel relevant zijn voor de patiënt. Bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie bij vermoeidheid. Bij longkanker is de verwachting dat specialisten door gebruik van PROMs de mogelijkheid van niet-behandelen meer expliciet voorleggen aan de patiënt. Artsen zijn getraind om vooral de directe klinische problemen op te lossen, of te repareren. Met uitkomstinformatie kunnen ook andere strategieën in beeld komen, zoals eerst afwachten of aan de leefstijl werken."
Waarde-afweging is moeilijk
Maar samen beslissen gaat verder dan het voorleggen van de verschillende opties. De auteurs concluderen in het artikel dat de laatste stappen van samen beslissen lastig blijven. Damman: "Een goede waarde-afweging en van daaruit een keuze maken is moeilijk voor patiënten en vraagt vaak coaching van de arts. We zagen in de waardeteams nog niet dat PROMs dat stimuleerden. Daarvoor zijn meer training en ondersteunende tools voor patiënten en behandelteams nodig."
Daarom ontwikkelt het Amsterdam UMC een training over waardegedreven zorg én samen beslissen. "In waardegedreven zorg zijn de uitkomsten die de patiënt belangrijk vindt het uitgangspunt en het doel. Dat is bepalend voor het beslisproces. In de training willen we ons richten op hoe zorgprofessionals PROMs daarin kunnen gebruiken. En hoe ze patiënten kunnen coachen bij de afweging van hun waarden. Wat vindt de patiënt het allerbelangrijkst en welke aanpak biedt daarvoor de meeste kansen? Samen beslissen gaat verder dan het geven van verschillende opties en de voor- en nadelen daarvan. Uitkomstinformatie kan juist het gesprek op gang helpen over wat iemand belangrijk vindt in zijn leven."
Digitale informatie op maat
Daarnaast ziet Damman kansen in het digitaal presenteren van uitkomsten, voor patiënten en professionals. "Een goede technologische verwerking van uitkomsten, bijvoorbeeld in een keuzehulp, kan arts en patiënt helpen bij een goede voorbereiding van het gesprek. Als je als patiënt en arts in één oogopslag in een diagram ziet dat vermoeidheid het grootste probleem is en welke behandeling daarvoor het beste helpt, zal dat het gesprek een andere wending geven. De uitdaging is om patiënten niet te overladen met informatie, maar die op maat te geven."
Bron: Dit artikel werd eerder gepubliceerd in de nieuwsbrief Inspiratie voor samenbeslissers en op Begin een goed gesprek.
*Onder de co-auteurs zijn Martine de Bruijne, consortiumlid en Dirk Ubbink, programmaleider voor het consortium van Beslist Samen!2