Laat patiënten kiezen voor videoconsult of fysieke afspraak

Op 29 juni gaat de bijeenkomst van het NFU-kennisnetwerk ‘Patiënt als partner’ over het videoconsult. De sprekers verwachten dat videobellen na de COVID-pandemie ‘een blijvertje’ is en nog verder zal groeien. Met goede ondersteuning kunnen nog meer patiënten en zorgverleners hiervan gebruikmaken. Daarvoor is wel meer onderzoek naar tevredenheid en het effect op kwaliteit van zorg nodig, vinden deelnemers.

De online-bijeenkomst begint met de praktijkervaring van Janneke van der Werff, teamleider van de polikliniek verloskunde en voortplantingsgeneeskunde in Amsterdam UMC.  Ze laat zien hoe het zorgpad voor begeleiding bij een zwangerschap is aangepast.

Zelf kiezen
Drie van de tien fysieke consulten werden videoconsulten en een enkel consult verviel vanwege corona. “We hebben de voorlichtingsconsulten en het consult na de bevalling omgezet in videoconsulten. De controleconsulten bleven fysiek, maar de partner mocht tijdens de pandemie niet meekomen.”
Op de polikliniek ervoeren zorgverleners diverse voordelen. “Via een videoconsult krijg je ook een beeld van de thuissituatie. Vooral bij het consult na de bevalling werkte videobellen goed. Dan zie je ook de interactie tussen ouders en hun kindje. Bovendien hoeven jonge ouders niet met de baby naar het ziekenhuis te reizen.” Een nadeel is dat taalbarrières moeilijker te overbruggen zijn dan bij een fysieke afspraak.   
Inmiddels zijn er maandelijks 300 videoconsulten bij de polikliniek. Janneke vindt dat de patiënt na de coronacrisis moet kunnen kiezen voor een videoconsult, wanneer een consult zich daarvoor leent. “In de toekomst kan het aantal fysieke consulten nog verder afnemen door zelfmetingen te combineren met videoconsulten.”

Ervaringen van patiënten en zorgverleners
De Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) peilde hoe patiënten met kanker (2412) en zorgverleners (484) videoconsulten, fysieke en telefonische consulten ervaren. Irene Dingemans, belangenbehartiger kwaliteit van zorg bij de NFK, deelt in vogelvlucht de uitkomsten van dit onderzoek. Slechts 5% van de patiënten had videoconsulten in de periode van het onderzoek. Opvallend is dat patiënten op diverse punten wat positiever staan tegenover een videoconsult dan zorgverleners. Zo ervoer 75% van de patiënten dat de uitleg bij videoconsulten altijd duidelijk was, terwijl 31% van de artsen en 27% van de verpleegkundigen dit altijd vond. Ook bij de beleving van empathie lopen de ervaringen uiteen: 71% van de patiënten ervoer meelevende zorg, terwijl maar 19% van de artsen en 17% van de verpleegkundigen vond dat ze altijd hun empathie konden tonen.
Uit de peiling blijkt dat het fysieke consult nog voor de meeste patiënten met kanker de voorkeur geniet. “Maar als patiënten eenmaal een video-afspraak hebben gehad, wordt het vaker een geschikte optie, vooral voor de controle-afspraken”, aldus Irene. Haar advies is om te investeren in goede ondersteuning bij videobellen met extra aandacht voor ouderen en mensen met een lage opleiding.

Maak het makkelijk
Dat goede ondersteuning zorgverleners én patiënten over hun koudwatervrees heen kan helpen, blijkt wel uit de presentatie van Jessica de Jonge, projectleider poliklinisch implementatieteam Amsterdam UMC. Het aantal videoconsulten in het Amsterdam UMC groeide tijdens de pandemie van 40 naar 3000 per maand. Jessica toont hoe patiënten vanuit ‘Mijn dossier’ met een groene startknop eenvoudig kunnen videobellen met hun zorgverlener. Voor zorgverleners staan de iPad of iPhone in de spreekkamer klaar en wanneer een gesprek uitloopt, kunnen ze met één druk op een knop een ‘uitloop-smsbericht’ naar de volgende patiënt versturen.
“Een structureel implementatieteam ondersteunt zorgverleners met materialen, instructies en persoonlijke begeleiding. Voor patiënten is er een digitaal loket en een telefoonnummer. Daarnaast benaderen we hen proactief en helpen we hen zo nodig bij het downloaden van ‘Mijn dossier’.”
Een belangrijke geleerde les is dat de lijnen met de ICT-ondersteuners heel kort moeten zijn. Alleen door het gebruikers zo makkelijk mogelijk te maken en problemen te voorkomen of direct te verhelpen, behoud je het enthousiasme. “Onze ervaring is dat zorgverleners enthousiast zijn omdat de zorg altijd kan doorgaan. Videobellen geniet de voorkeur boven telefonisch contact omdat het persoonlijker is. Zorgverleners ervaren wel dat het een strakke tijdsplanning vraagt, maar merken ook dat de gesprekken regelmatig efficiënter verlopen dan bij een fysiek consult. Een nadeel is soms dat de patiënt nog niet klaar zit.”
Er komt nog een pilot voor fysieke ondersteuning van patiënten, zodat ook ouderen en mensen met lage gezondheidsvaardigheden gebruik kunnen maken van videoconsulten. “Want veel patiënten zijn enthousiast, zeker als ze merken dat het hen tijd, geld en moeite bespaart.”

-------------------------------------------------------------------------------------------

De PowerPointpresentaties zijn op te vragen via kwaliteitvanzorg@nfu.nl
Mail ons ook als je wilt deelnemen aan bijeenkomsten van het kennisnetwerk. Ook horen we graag ideeën waarover je met collega’s van gedachten wilt wisselen op het gebied van waardegedreven en patiëntgerichte zorg.