Nieuwsgierigheid, ambities en stappen zetten richting waardegedreven zorg
"Neem het zorgproces als uitgangspunt als je de zorg persoons- en waardegedreven wil inrichten." Marion van der Kolk, chirurg in het Radboudumc hoopt dat dit een belangrijke boodschap zal zijn, op het symposium Waardegedreven zorg begint in de 'spreekkamer' van het NFU-consortium Kwaliteit van Zorg. "Waardegedreven zorg moet niet ‘iets nieuws’ zijn. In het Radboudumc implementeren we dit thema dan ook in de zorgpadontwikkeling." Ze voegt toe: "En vanzelfsprekend speelt de patiënt daarin een belangrijke rol."
Van der Kolk is naar Nieuwegein gekomen met haar collega Arjan Kouwen en in afwachting van wat komen gaat. Kouwen is procesadviseur en samen werken ze aan de ontwikkeling van zorgpaden in hun umc. Hij voegt toe: "Het liefst nemen we in alles wat we voor de patiëntenzorg ontwikkelen de mening van de patiënt mee; met hulp van patient journeys, spiegel- en bijvoorbeeld focusgesprekken.
Van der Kolk en Kouwen zijn met bijna honderd zorgverleners, patiënten en adviseurs bijeen om met elkaar te spreken over ‘het goede gesprek’ dat patiënten en zorgverleners meer en meer met elkaar (willen) voeren. Waarvoor komen bezoekers, wat drijft hen en wat nemen ze mee terug naar huis of de werkplek?
Patiëntverhaal centraal: logisch maar nog niet vanzelfsprekend
Ruth Kensmil en Annette Zuidam kenden elkaar nog niet, maar ze zijn voor de start van de bijeenkomst al geanimeerd in gesprek. Kensmil is lid van de cliëntenraad van Amsterdam UMC (locatie AMC), docent verpleegkunde en verpleegkundig casemanager en kent de zorgpraktijk dus vanuit allerlei invalshoeken. Zij stelt: "Het verhaal van de patiënt is zo belangrijk. Het klinkt zo algemeen en logisch, maar toch is het belangrijk om juist op dit besef in te zoomen. Hopelijk hoeven we volgend jaar dan niet weer diezelfde conclusie te trekken." Zuidam, vrijwilliger op de intensive care in het LUMC, onderschrijft die hoop en vertelt hoe zij helpt dat patiëntverhaal naar voren te brengen, voor patiënten en hun naasten. "Luisteren, heel veel luisteren." "Mooi", vindt Kensmil, en dan worden ze gemaand naar de zaal te gaan voor de plenaire opening van het programma.
Naast Kensmil zijn er meer leden van cliëntenraden aanwezig. Linda van Ettinger is lid in het LUMC. Zij is aanwezig omdat ze vindt dat zorgverleners en patiënten samen moeten werken aan patiëntbetrokkenheid. Ettinger benoemt de noodzaak: "De wensen en de rol van patiënten veranderen, en dat vraagt ook iets van artsen." Zo halverwege het programma is ze – in haar eigen woorden – gerustgesteld. "Ik ervaar een grote motivatie om samen die de goede kant op te gaan. Er is een hoop welwillendheid."
Opvallend trio
Naast veel duo’s van zorgprofessionals en beleidsmedewerkers en enkele duo’s die bestaan uit een dokter en patiënt, valt een trio op. Elise Hermus, patiënt, Baukje Boertien, manager orthopedie en Sjoerd Bulstra, hoogleraar en afdelingshoofd orthopedie zijn gedrieën uit Groningen gekomen. Bulstra licht hun aanwezigheid toe: "We zijn als afdeling orthopedie van het UMCG altijd zoekende naar hoe dingen beter kunnen. Het verzoek om dit symposium te bezoeken samen met een patiënt sprak ons enorm aan." Hermus ging graag in op de uitnodiging. Waarom ze gevraagd is? "Ik ben al een flinke tijd patiënt bij de orthopedie en ik ben iemand die goed om zich heen kijkt en meer wil weten, denk ik." Bulstra bevestigt dat. Al is Hermus patiënt bij een collega van hem, dat is precies de reden dat juist zij is meegevraagd. Bulstra heeft interessante dingen gehoord, in zowel de plenaire delen als in de parallelsessie die hij bezocht. Het veelgehoorde pleidooi voor beperkte vragenlijsten en vooral de manier waarop in het LUMC diabetespatiënten een cursusmodules aangeboden krijgen, spraken hem aan. Hij vertelt zelf graag het gesprek aan te gaan op basis van de dagboeken die veel van zijn patiënten – soms op zijn verzoek – bijhouden. "Goed luisteren naar de patronen die een patiënt ziet en naar wat hij of zij belangrijk vindt, en niet vragen stellen op basis van algemeenheden." Hij zoekt een metafoor en zegt: "Patiënten zien zelf vaak prima het bos, terwijl ik – zonder hun verhalen en duiding – alleen maar bomen zie." Patiënt Hermus bevestigt het belang van mee kunnen beslissen. "Ik heb het heel fijn gevonden dat bij een belangrijke medische beslissing centraal stond wat mij persoonlijk belangrijk was. Voor een andere patiënt had iets anders belangrijk kunnen zijn, en dat had tot een andere beslissing kunnen leiden." Manager Boertien luistert naar Hermus’ verhaal. "Value based healthcare, waardegedreven zorg…we puzzelen ermee, we proberen uit wat werkt, en wat niet. We wilden vandaag graag komen om van anderen te leren en zo weer stappen te zetten."
Voornemen
Regina Hofland, longarts in het UMCU, vertelt tijdens de slotsessie in de plenaire zaal dat zij een concreet voornemen heeft. Zij gaat de volgende dag direct op zoek naar de datamanager van haar afdeling omdat die haar kan helpen haar zorg voor patiënten te verbeteren– zo leerde ze in de plenaire sessie Leren als interprofessioneel team.
Chirurg Marion van der Kolk merkt na afloop op dat zorgverleners veel van elkaar kunnen leren en elkaar op weg kunnen helpen. Dat samen leren, juist in de informele netwerkcontacten waarvoor ruim tijd was, maakt voor haar bijeenkomsten als dit eerste NFU-symposium over Waardegedreven zorg voor zorgprofessionals de moeite van het bezoeken waard. Het congres lijkt haar dan ook voor herhaling vatbaar. "Zeker als er nog meer aandacht is voor interactie en het delen van tips en trics. En het lijkt me prikkelend om nog meer perspectieven te betrekken. Om zorgverleners op te roepen niet alleen een patiënt maar ook een student mee te nemen."